Izbor adekvatnog kultivara visokožbunaste borovnice

Pravilan izbor adekvatnog kultivara, (sorte), u proizvodnji visokožbunaste borovnice posebno je važan kako zbog tehnoloških principa uzgoja, tako i tržišne orjentacije. Samo oni kultivari koji su adaptirani na klimatske uslove planiranog područja, i koji imaju potencijal za visoke prinose kvalitetnih bobica trebali bi biti izabrani. Obzirom da se kultivari veoma razlikuju u osobinama plodova i karakteristikama vegetativnog rasta, prilikom izbora adekvatne sorte za uzgoj visokožbunaste borovnice potrebno je pažljvo razmotriti sljedeće parametre:

• datum sazrijevanja,
• tip planiranog tržišta,
• raspoloživost radne snage za berbu,
• namjenu korištenja plodova,
• veličinu bobice,
• te period trajanja berbe.

Kultivari visokožbunaste borovnice u jednoj sortnoj kompoziciji mogu biti odabrani tako da se berba plodova istih može vršiti od jula do sredine septembra u našim klimatskim uslovima. Većina kultivara visokožbunaste borovnice proizvodi zrele plodove tokom perioda berbe koja u jednoj vegetacionoj periodi traje četiri do pet sedmica, sa najvećim prinosima koji se postižu tokom druge i treće sedmice. Veličina bobice normalno je najveća tokom prve dvije ili tri sedmice, a zatim se snažno smanjuje u berbama koje slijede. Prosječni datumi sazrijevanja bobica kultivara visokožbunaste borovnice uticali su na sljedeću podjelu kultivara, i to:

• rani kultivari, sazrijevaju početkom do sredina juna,
• kultivari srednje sezone sazrijevanja, od sredine do kraja juna, i
• kultivari kasne sezone, (kasni kultivari), sazrijevaju od početka do sredine jula.

Visokožbunaste borovnice su samooplodne biljke, ali iste postižu daleko bolje rezultate ako se primjeni unakrsno oprašivanje. Zbog toga se prilikom podizanja zasada visokožbunaste borovnice preporučuje izbor od najmanje dva kultivara. Vrijeme cvjetanja kultivara ranog i srednjeg, te srednjeg i kasnog perioda sazrijevanja preklapa se u dovoljnoj mjeri za većinu godina što uz polnu kompatibilnost dozvoljava oprašivanje, jednih drugima. Međutim, preklapanje cvjetanja između ranih i kasnih kultivara može biti nedovoljno za dobru polinaciju između istih. Rani kultivari su skloni da su više pod uticajem nepovoljnih vremenskih uslova u proljeće, nego sorte srednjeg i kasnog perioda sazrijevanja.

Karakteristike nekoliko kultivara visokožbunaste borovnice od kojih kompanija „Heko“ doo Bugojno proizvodi sadni materijal nabrojani su abecednim redom u tekstu koji opisuje kultivare.

Bobice visokožbunaste borovnice prema njihovoj veličini mogu biti: male (1-1,5 g), srednje velike (1,5-2 g), velike (2-2,5 g), i veoma velike (veće od 2,5 g). Kada je u pitanju procjena prinosa, isti mogu biti: srednji (2,72-4,08 kg/biljka), visoki (4,08-5,44 kg/biljka), i veoma visoki (veći od 5,44 kg/biljka). Procjene veličine bobice i prinosa su bazirane na rezultatima ogleda ocjene kultivara u područjima njihovog uzgoja u različitim klimatima širom SAD. Poznato je da okus ploda (u potrošačkom smislu) predstavlja u krajnjem subjektivnu kategoriju, odnosno što je dobro za jednog potrošača može biti manje dobro za drugog.

Dobar okus podrazumjeva ujednačenost između oporih/kiselih i slatkih karaktera, skupina osobina, i to jeste tipični okus borovnice. Nešto lošiji okus, poznat je kao vedar, što podrazumjeva da je isti više ili manje kiseo, ili sladak sa manje ujednačenosti, i može ponekad biti djelomično pripisivan stepenu zrelosti ploda. I ovaj okus kod borovnice je takođe veoma prihvatljiv.